[PORADNIK] Rodzaje pokryć dachowych – jakie wybrać? Na co zwrócić uwagę?

CO TO JEST POKRYCIE DACHOWE?

Najprościej rzecz ujmując, jest to zewnętrzna, ostatnia warstwa dachu, która chroni dom przed warunkami atmosferycznymi, a jednocześnie ma ładnie wyglądać.

Stąd wybór pokrycia dachowego odbywa się najczęściej wg następującego schematu:

• wybór najładniejszego pokrycia;
• zapoznanie się z ceną;
• wybór innego pokrycia cenowo dostosowanego do możliwości finansowych.

I tu ścierają się oczekiwania/marzenia inwestora z rzeczywistością. Jest to proces męczący, ale jeśli będzie poparty wiedzą o rodzajach pokryć, może stać się nieco łatwiejszy.

OD CZEGO ZALEŻY WYBÓR POKRYCIA DACHOWEGO?

Najważniejszym kryterium – mimo wszystko – jest chyba walor estetyczny. Pokrycie dachowe musi podobać się właścicielowi domu albo przynajmniej być przez niego akceptowalne.

Niestety, nie może to być pierwsze kryterium, bowiem wybór pokrycia powinien zależeć od kilku innych czynników. Są nimi:

• Kształt dachu – Na dachu skomplikowanym bardziej sprawdzi się pokrycie z elementów małoformatowych (dachówka, gont). Straty materiału będą znacznie mniejsze niż przy np. blachodachówce w kilkumetrowych arkuszach.
• Kąt nachylenia dachu – Im niższy kąt tym pokrycie powinno być bardziej szczelne, bowiem przy niższych kątach nachylenia wiatr potrafi wdmuchiwać bardzo duże ilości drobnego śniegu lub deszczu.
• Trudność wykonania – Trzeba pamiętać, że im trudniejszy, bardziej skomplikowany projekt, tym większe umiejętności powinien posiadać dekarz. Podobnie jest z rodzajem pokrycia. Niektóre z nich wymagają od dekarza bardzo dużych umiejętności i doświadczenia.
• Otoczenie – Jeśli dom stoi blisko ruchliwej drogi czy w jakimś innym hałaśliwym miejscu, warto rozważyć pokrycie ciężkie, lepiej izolujące akustycznie. Z kolei dach domu położonego przy lesie lub w permanentnym cieniu, będzie bardziej narażony na porastanie przez mchy i porosty. Można wtedy rozważać pokrycie o jak najgładszej powierzchni, aby utrudnić florze rozwój.
• Plan zagospodarowania przestrzennego –  Warto się z nim zapoznać, bo w niektórych przypadkach może być narzucony nie tylko kształt czy kąt nachylenia dachu, ale i rodzaj czy nawet kolor pokrycia.

RODZAJE POKRYĆ DACHOWYCH

Inwestorzy w Polsce najczęściej stają między wyborem: blachodachówka czy dachówka?

W naszym regionie mamy jednak jeszcze kilki innych opcji, które warto rozważyć.

• Trzcina
• Gont drewniany
• Łupek
• Gont bitumiczny
• Blacha płaska na rąbek
• Blachodachówka
• Dachówka ceramiczna
• Dachówka betonowa

Zaczniemy od tych najmniej oczywistych.

Pokrycie dachowe – trzcina

Bardzo charakterystyczne, wyróżniające się pokrycie dachowe. Definitywnie zmienia obraz domu, nadając mu wyjątkowy, swojski charakter. Strzecha kiedyś była pokryciem tradycyjnym, masowym. Dziś jest raczej drogą ekstrawagancją.

Jest pokryciem naturalnym, ekologicznym, a przy tym trwałym (50-80 lat) i z powodzeniem konkurującym z pokryciami nowoczesnymi. Nadaje się na dachy o skomplikowanych kształtach. Ma bardzo dobre parametry termoizolacyjne, które gwarantują przyjazny mikroklimat na poddaszu zarówno zimą jak latem. Dach trzcinowy, dzięki swojej strukturze i dużemu ciężarowi (ok. 50 kg na m2) jest świetnym izolatorem akustycznym. Wbrew pozorom strzecha jest też pokryciem szczelnym dla deszczu. Woda wnika tylko na kilkanaście centymetrów w głąb warstwy, która potem bardzo szybko wysycha.

Niestety, jej największa zaleta (wyjątkowość) jest też jej wadą, ponieważ tego rodzaje pokrycie może być zamontowane tylko przez wyspecjalizowane ekipy dekarskie, a co za tym idzie – strzecha jest drogim pokryciem. Mimo że jest dość odporna na ogień, wymaga specjalnej i regularnej impregnacji (co 5-7 lat), a umiejscowienie budynku z takim dachem jest obostrzone specjalnymi przepisami przeciwpożarowymi (odległości od innych budynków). Dach trzcinowy wymaga też wysokiego kąta nachylenia (min. 40°).

Pokrycie dachowe – gont drewniany, wiór osikowy

To już coraz rzadziej spotykane pokrycia. Ich podstawową zaletą jest naturalne piękno. Mocno osadzone w tradycjach regionu, spotykane jeszcze gdzieniegdzie na dachach zajazdów czy regionalnych restauracji, rzadziej na prywatnych domach. Mimo że są to pokrycia naturalne, drewniane, to jednak zaskakująco trwałe. Ich żywotność jest porównywalna ze współczesnymi dachówkami betonowymi czy ceramicznymi.

Inną ich zaletą są małe wymiary, co sprawia, że – zwłaszcza przy wiórze osikowym – nadają się do pokrycia dachów o najdziwniejszych kształtach. Najlepsze jakościowe gonty drewniane w Polsce pozyskiwane są z drzewa modrzewiowego czy jodły. Świerk, sosna, osika czy topola nie mają już takiej renomy i wymagają – podobnie jak wiór osikowy – regularnej konserwacji.

Trzeba tez pamiętać, że drewno w dość krótkim czasie traci swój pierwotny kolor i wyraźnie szarzeje, co niektórym może przeszkadzać. Gonty drewniane i wióry osikowe mogą montować tylko wyspecjalizowane firmy dekarskie. Najczęściej dysponują własnym materiałem, za który są odpowiedzialne i dają odpowiednią gwarancję.

Pokrycie dachowe – Łupek

To wyjątkowe pokrycie. Piękne, naturalne i niezwykle trwałe. Trwałe, bo to jest skała. Miliony lat temu szlam z dna morskiego poddany wysokiemu ciśnieniu powoli zamieniał się w kamień o specyficznej, równoległej, warstwowej strukturze. I tak powstała „złupkowana” skała zwana dziś łupkiem.

Wydobywa się go w kopalniach w postaci bloków skalnych, które dzięki specyficznej łupliwości bardzo łatwo poddają się obróbce. Są po prostu rozłupywane na cienkie płytki (4-6mm), które docelowo – jako dachówki – obrabiane są już na budowie przez dekarza. Łupek ma bardzo dużo odmian – właściwie tyle, ile jest kopalń, bo każda z nich wydobywa kamień o niepowtarzalnej specyfice. Dlatego na jednym dachu trzeba montować łupek z jednej kopalni.

Dzięki wyjątkowej obrabialności łupek w rękach fachowca jest w stanie pokryć każdy, nawet najdziwniejszy dach. Standardem jest tzw. miękka obróbka kosza, komina czy lukarny. Nierzadko też na łupkowych dachach można zauważyć specyficzne wzory, motywy, obrazki, które czasami zostawiają dekarze o zacięciu artystycznym. Dach łupkowy wykonany ręką specjalisty jest właściwie dziełem sztuki – i to długowiecznym dziełem, bo trwałość łupka określa się nawet na kilkaset lat. Do dziś w rejonie Sudetów można spotkać stare, ponadstuletnie, rozpadające się domy, szopy i stodoły, na których łupek mógłby posłużyć jeszcze kolejne wieki. Niestety, ma jedną wielką wadę – jest bardzo drogi.

Pokrycie dachowe – Gont bitumiczny (papowy)

To inaczej dachówka bitumiczna (papowa). Upraszczając, są to odpowiednio wycięte kawałki specjalnej papy, które w przeciwieństwie do niej, nadają dachowi bardzo estetyczny wygląd. Imitują pokrycie dachówkowe lub mają swój charakterystyczny kształt.

W Polsce gonty bitumiczne częściej stosowane są na dachach wiat, szop i tym podobnych konstrukcji. Na dachach domów mieszkalnych pojawiają się rzadziej. Jest to dość dziwne, ponieważ tego rodzaju pokrycie jest stosunkowo tanie i co najważniejsze – łatwe w montażu. Nie wymaga specjalistycznego sprzętu czy umiejętności. Popularna opinia głosi, że każdy, kto ma trochę zdolności technicznych, jest w stanie zamontować gont samodzielnie lub ewentualnie ze szwagrem po uważnym przeczytaniu instrukcji montażu. Oczywiście jest to dość ryzykowne twierdzenie, ale nie można zaprzeczyć, że spośród dostępnych na rynku, jest to najłatwiejsze w montażu pokrycie dachowe.

Gonty bitumiczne są łatwe w obróbce, trwałe, odporne na UV, elastyczne i szczelne. Nadają się na dachy o niewielkim kącie nachylenia. Wymagają jednak sztywnego poszycia w postaci pełnego deskowania lub płyt OSB itp. oraz podkładu w postaci papy, a to podraża inwestycję i wymaga skonstruowania efektywnej przestrzeni wentylacyjnej między poszyciem a termoizolacją.

Pokrycie dachowe – Blacha płaska na rąbek

To stary i sprawdzony rodzaj pokrycia dachowego. Płaskie arkusze blachy łączy się ze sobą  za pomocą specyficznego zaginania i ściskania ich krawędzi. Bardzo szczelne, lekkie i uniwersalne pokrycie. Można jest montować nie tylko na dachu, ale też jako elewację domu. Stosowana jest zarówno przy remontach zabytkowych dachów jak w najnowocześniejszych projektach.

Klasyczny montaż blachy płaskiej na rąbek wymaga sporych umiejętności i doświadczenia, żeby więc uniknąć późniejszych problemów (np. falowanie i rozszczelnienie blachy ze względu na rozszerzalność termiczną), ten rodzaj pokrycia należy zlecić wysokiej klasy specjalistom. Warto tez zaznaczyć, że blacha na rąbek może mieć też formę gotowych modułów łączonych ze sobą „na klik”, co znacznie ułatwia i przyspiesza montaż. Prawdziwi dekarze-blacharze nie uznają tego jednak za klasyczne rąbkowe pokrycie.

Pokrycie dachowe – blachodachówka

To pokrycie tanie, lekkie i dość proste w montażu. W Polsce są regiony, w których jest to najczęstsze – a czasami wręcz jedyne – pokrycie dachowe. Blachodachówka to odpowiednio wyprofilowana stalowa blacha ocynkowana, pokryta różnymi powłokami ochronnymi. Przypomina najczęściej dachówkę, ale ma też prostsze formy, takie jak np. blacha trapezowa. Może też imitować inne pokrycia, np. często spotykaną na Podhalu formę gontu drewnianego.

Główną zaletą blachodachówki jest cena. Można uznać, że jest to najtańsze pokrycie dachu skośnego, choć zdarzają się modele porównywalne cenowo nawet z klasyczną dachówką. Inna zaleta to niski ciężar, który jest często ważnym argumentem podczas remontu starego dachu, gdy nie mamy pewności co do wytrzymałości starej więźby.

Blachodachówka najczęściej sprzedawana jest w arkuszach lub modułach, co bardzo przyspiesza prace na dachu. Duża powierzchnia pojedynczych elementów w połączeniu z niska wagą może być jednak problem, gdy dekarze nie przyłożą się do pracy, ponieważ podczas silnego wiatru taki arkusz działa jak skrzydło samolotu i przy błędach montażowych może być porwany przez podmuch.

Blachodachówka – jako że jest cienka i stalowa – ma bardzo niską bezwładność cieplną, czyli szybko się nagrzewa i wychładza. Ta cecha sprawia, że bardzo często na jej wewnętrznej powierzchni wykrapla się para wodna, która może być źródłem problemów, jeśli dach nie jest efektywnie wentylowany.

Pokrycie dachowe – dachówka ceramiczna

Po prostu klasyka. Stare, dobre, sprawdzone pokrycie, które wciąż jest unowocześniane. Jak sama nazwa wskazuje, dachówki ceramiczne to materiał otrzymywany w wyniku wypalania odpowiednio uformowanej gliny (plus różne dodatki). To właśnie dzięki plastyczności gliny ten rodzaj pokrycia ma wiele odmian: zakładkowa, esówka (holenderka), karpiówka, marsylka, płaska, mnich-mniszka…

Dachówka ceramiczna jest pokryciem trwałym. Co prawda, producenci najczęściej udzielają gwarancji na 30-50 lat, ale trwałość prawidłowo zamontowanej i dobrej jakościowo dachówki można określić na ok. 100 lat. Dachówka ceramiczna jest pokryciem ciężkim, ale nie można traktować tego jako wady, bo dzięki temu ma dobrą izolacje akustyczną i odporność na warunki atmosferyczne.

Pierwotnie dachówki ceramiczne miały kolor ceglasty (dachówka naturalna), ale wynalezienie dachówki angobowanej (pokrytej rodzajem szlachetnej glinki) i glazurowanej (dodatek odpowiednich krzemionek) sprawiło, że gama dostępnych kolorów jest prawie nieograniczona. Dodatkowo dachówka glazurowana, dzięki szklistej powierzchni, jest wyjątkowo odporna na warunki atmosferyczne i znacznie trudniejsza do zasiedlenia przez mchy i porosty. Niestety, jest to najdroższa wersja dachówki zakładkowej.

Pokrycie dachowe – dachówka betonowa

To właściwie bardzo podobna kuzynka dachówki ceramicznej. Główną różnicę stanowi materiał, z którego jest zrobiona. Cement sprawia, że jest bardziej porowata, ma słabiej wygładzoną powierzchnię, przez co przyjmuje się, że mchy i porosty osiadają na niej łatwiej niż na dachówkach ceramicznych. Producenci jednak radzą sobie z tym problemem, stosując specjalne powłoki.

Dachówki betonowe mają też inne, płytsze zamki, a górnych zamków w ogóle nie mają, przez co mogą być łatwiejsze w montażu. Materiał, z którego są zrobione i sposób produkcji sprawiają, że dachówka betonowa ma istotną zaletę – jest tańsza od dachówki ceramicznej.

Dowiedz się jak usuwać i zapobiegać powstawaniu mchu na dachu.

Najczęściej zadawane pytania na temat rodzajów pokryć dachowych 

1. Jakie są główne zalety i wady pokrycia dachowego z trzciny? 
   Pokrycie z trzciny jest ekologiczne i oferuje naturalny wygląd. Dobrze izoluje termicznie. Wadami jest konieczność regularnej konserwacji, a także wyższy koszt w porównaniu z niektórymi innymi materiałami. 
2. W jakich warunkach klimatycznych najlepiej sprawdza się gont drewniany?
   Gont drewniany jest idealny dla klimatów umiarkowanych. Drewno jest naturalnym izolatorem, ale wymaga regularnej konserwacji, szczególnie w wilgotnych warunkach, aby zapobiec gniciu i atakom szkodników. 
3. Czy łupek jest trwałym materiałem na pokrycie dachowe?
   Tak, łupek jest jednym z najtrwalszych materiałów na dachy, który może przetrwać nawet stulecia. Oferuje także estetyczny, ponadczasowy wygląd, ale jest ciężki i wymaga solidnej konstrukcji nośnej. 
4. Jakie są różnice między dachówką ceramiczną a betonową pod względem trwałości i kosztów?
   Dachówka ceramiczna jest bardziej odporna na warunki atmosferyczne i może być trwalsza, ale jest droższa w porównaniu z dachówką betonową. Dachówka betonowa jest cięższa i może być mniej odporna na mrozy, ale jest zazwyczaj bardziej ekonomiczna. 
5. Czy blacha płaska na rąbek jest odpowiednia do wszystkich typów dachów?
   Blacha płaska na rąbek jest elastyczna i może być stosowana na różnego rodzaju dachy, w tym na skomplikowane kształty i skosy. Odporność na korozję i możliwość szczelnego łączenia sprawiają, że jest to popularny wybór w wielu projektach.