Jakie są cechy więźby płatwiowo-kleszczowej?
Najważniejszą cechą więźby płatwiowo-kleszczowej jest to, że obciążenia nie są przenoszone tylko na ściany zewnętrzne – jak ma to miejsce w najpopularniejszej więźbie jętkowej, ale przede wszystkim na strop lub wewnętrzne ściany nośne. Jest to możliwe dzięki dodatkowym elementom konstrukcji, takim jak płatwie, kleszcze czy słupy, których zadanie jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania dachu o dużej rozpiętości.
W więźbie płatwiowo-kleszczowej krokwie oparte są nie tylko na murłacie, ale przede wszystkim na płatwiach pośrednich opartych na słupach. Słupy przekazują obciążenie z płatwi na strop lub wewnętrzne ściany nośne za pomocą płatwi stropowej/belki podwalinowej, która leży bezpośrednio na stropie.
Gdzie stosować więźbę płatwiowo-kleszczową?
Taka konstrukcja zapewnia rozkład obciążenia dachu nie tylko na ściany zewnętrzne budynku, ale i na inne jego elementy: strop lub wewnętrzne ściany nośne. Właśnie dzięki temu więźba płatwiowo-kleszczowa może być stosowana w budynkach o rozstawie ścian zewnętrznych do 12 metrów, choć przy pewnych modyfikacjach możliwy jest większy rozstaw.
Dzięki swojej konstrukcji więźba płatwiowo-kleszczowa polecana jest najczęściej na dachy o małym spadku – tam, gdzie zwykłe konstrukcje jętkowe mogłyby być niewystarczające.
Charakteryzacja/konstrukcja więźby płatwiowo-kleszczowej
W więźbie płatwiowo-kleszczowej – jak sama nazwa wskazuje – oprócz płatwi mamy też kleszcze. To para desek/belek obejmujących po obu stronach krokwie i słupy, stężając konstrukcję w poprzek. Pracują zarówno na rozciąganie (rozpór krokwi) jak i na ściskanie (np. napór wiatru). Tak powstałe wiązary nazywamy głównymi. Stawia się je w rozstawie nie większym niż 4,5m.
Natomiast wiązary, które opierają się tylko na płatwi i murłacie (bez słupów i kleszczy) nazywa się pośrednimi.
W więźbie płatwiowo-kleszczowej jest jeszcze jeden element konstrukcji – miecze. To krótkie belki mocowane ukośnie do słupów i płatwi. Ten zabieg nie tylko usztywnia podłużnie więźbę, ale i skraca rozpiętość płatwi między słupami.
Fragment więźby, który składa się ze słupów, płatwi, mieczy i podwaliny nazywamy ścianą lub ramą stolcową. Do dziś funkcjonuje stara nazwa słupa – stolec – stąd ta nazwa.
Więźbę płatwiowo-kleszczową najczęściej spotkać można na najbardziej popularnych dachach stromych. Wtedy mamy do czynienia z klasyczną konstrukcją płatwiowo-kleszczową, gdzie tak zwana płatew pośrednia podpiera krokiew mniej więcej w połowie jej długości, ale nie niżej niż w połowie wiązara.
Czym jest konstrukcja ze ścianą kolankową?
W przypadku, gdy poddasze jest użytkowe, więźbę płatwiowo-kleszczową można nieco „podnieść” za pomocą dodatkowych drewnianych ścian kolankowych. Płatew ściany kolankowej podpiera krokwie na wysokości (licząc od stropu) nawet do ok. 2 metrów (najczęściej od 0,8 do 1,2 m), więc poddasze zyskuje więcej przestrzeni.
Ściana kolankowa jest zbudowana podobnie jak ściana stolcowa, czyli płatew przenosi obciążenie z krokwi na słup stojący na belce podwalinowej. Całość stężona jest mieczami. Różnica jednak polega na inaczej zamontowanych kleszczach, które nie obejmują w tym przypadku pary krokwi, ale najczęściej krokiew ze słupem ściany stolcowej.
Więźba płatwiowo–kleszczowa nadaje się też do stosowania w dachach o bardzo małym spadku, które można zaliczyć już do dachów płaskich – najczęściej o kącie nachylenia poniżej 12 stopni. Konstrukcja więźby jest jednak nieco inna.
Najczęściej krokwie opierają się wtedy na murłatach leżących na murowanych ścianach kolankowych i – jeśli rozstaw ścian nie jest zbyt duży (do około 8m) – na jednej tzw. płatwi kalenicowej, która razem ze słupami i mieczami tworzą jedną ścianę stolcową opartą na środku stropu. Kleszcze wiązarów głównych – jak w przypadku standardowej więźby płatwiowo–kleszczowej – obejmują dwie krokwie. Przy większym rozstawie ścian (do około 15m) w dachach płaskich stosuje się potrójną ścianę stolcową.
Więźba płatwiowo-kleszczowa ma oczywiście więcej różnych wariantów, w zależności od rodzaju dachu. To bardzo uniwersalna konstrukcja, która opiera się na jednej zasadzie: obciążenie dachu przenoszone jest nie tylko na ściany zewnętrzne, ale przede wszystkim na strop.
