Co to jest więźba dachowa?
Jak podaje „Słownik terminów i nazw dekarskich” wydany przez Polskie Stowarzyszenie Dekarzy, więźba dachowa jest drewnianą konstrukcją nośną dachu, na której układane jest pokrycie dachowe. Budują ją cieśle, ale dziś coraz częściej cieślami są również dekarze, którzy nie tylko kryją dach, ale budują go w całości wg projektu.
Więźba dachowa jest nie tylko nośnikiem pokrycia dachowego, ale konstrukcją nadającą kształt dachowi, który ma mieć nie tylko walory estetyczne, ale i funkcjonalne.
Od więźby bowiem zależy nie tylko układ pomieszczeń na poddaszu, ale i efektywność pozbywania się opadów deszczu i śniegu.
Rodzaje więźby dachowej
Określenie więźba dachowa dotyczy właściwie konstrukcji krokwiowych, czyli takich, w których głównym elementem są krokwie – pochyłe belki nośne, na których trzyma się pokrycie dachowe.
Stąd wszystkie konstrukcje nazywamy krokwiowymi, zaznaczając jednak pewne różnice, które wynikają najczęściej z wymagań wytrzymałościowych dachu.
Więźba krokwiowa
Najprostszą i najtańszą jest więźba krokwiowa (stricte). Zbudowana jest tylko z krokwi, które parami łączą się ze sobą w górnej części dachu (kalenicy). Może być stosowana tylko na niewielkich budynkach, gdzie odległość między ścianami zewnętrznymi wynosi maksymalnie 6 metrów.
Te wymagania sprawiają, że tego rodzaju konstrukcja nie jest często spotykana, bowiem najczęściej domy jednorodzinne są nieco większe. Poza tym, nawet przy minimalnych wymaganiach wytrzymałościowych, w więźbie stosuje się dodatkowe jętki, czyli poziome belki łączące ze sobą pary krokwi.
Więźba krokwiowo-jętkowa
I tak powstaje kolejny rodzaj więźby dachowej – krokwiowo-jętkowa. Taka konstrukcja jest o wiele bardziej wytrzymała, bowiem jętki – zamontowane w górnej części więźby między krokwiami – wyraźnie usztywniają cała konstrukcję, przez co może być stosowana w większych budynkach.
Przeczytaj artykuł o więźbie krokwiowo-jętkowej.
Więźba płatwiowo-kleszczowa
Trzecią podstawową wersją więźby dachowej jest konstrukcja płatwiowo-kleszczowa, która – jak sama nazwa wskazuje – dzięki wzmocnieniom w postaci płatwi i kleszczy ma jeszcze większą wytrzymałość.
Płatwie to oparte na dodatkowych słupach poziome belki podpierające krokwie.
Kleszcze to dwie poziome deski obejmujące pary krokwi.
Takie podwójne wzmocnienie sprawia, że konstrukcja płatwiowo-kleszczowa może być stosowana na dużych budynkach.
Więźba tradycyjna i wiązary dachowe
Wiązary dachowe to więźba dachowa prefabrykowana, czyli przygotowywana wcześniej w fabryce – w przeciwieństwie do więźby tradycyjnej, którą wykonuje się bezpośrednio na placu budowy. To podstawowa różnica, która sprawia, że wiązary dachowe są znacznie szybsze w montażu, bowiem na plac budowy przyjeżdżają już złożone elementy gotowe do budowy dachu.
Kolejną różnicą jest jakość użytego drewna. Przy więźbie tradycyjnej, niestety, zbyt często można trafić na drewno zbyt wilgotne i niedbale zaimpregnowane, co przy wiązarach jest raczej wykluczone, bowiem producenci elementów prefabrykowanych muszą używać wysokiej jakości drewna suchego. Drewniane elementy wiązarów zaprojektowanych za pomocą przeznaczonych do tego programów komputerowych łączy się specjalnymi płytkami kolczastymi. Użycie mokrego drewna nie gwarantowałby precyzji i trwałości więźby.
Inną cechą wiązarów jest to, że mogą stanowić zarówno więźbę dachową jak konstrukcję stropu (wiązar z pasem dolnym), co eliminuje potrzebę budowy stropu betonowego.
Wiązary dachowe częściej spotka się na dachach dwuspadowych, bowiem przy bardziej skomplikowanych kształtach koszt konstrukcji wiązarowej wyraźnie rośnie.
Trzeba też pamiętać, że konstrukcja wiązarowa może „zabrać” trochę miejsca na poddaszu, więc jeśli inwestorowi zależy na dużej przestrzeni użytkowej pod dachem, trzeba to wcześniej skonsultować z projektantem wiązarów, który ustali, co jest możliwe do zrobienia.
Dopasowanie więźby dachowej do budynku
Kształt/forma więźby zależy od wielu czynników: kształt i forma budynku, przeznaczenie budynku, uwarunkowania klimatyczne, plan zagospodarowania przestrzennego, możliwości finansowe itd.
Inwestorzy, wybierając projekt domu, najczęściej sugerują się walorami estetycznymi, na które – zdaje się – największy wpływ ma właśnie kształt dachu.
Niestety, zbyt często zapominają, że dachy skomplikowane, wielospadowe, z wykuszami itp. są dachami najdroższymi. Przekonują się o tym dopiero w trakcie budowy.
Warto pamiętać, że dach prosty, np. dwuspadowy jest nie tylko znacznie tańszy, ale i łatwiejszy do skonstruowania np. prawidłowej przestrzeni wentylacyjnej, co przy dachach skompilowanych jest wyraźnie trudniejsze i zwiększa ryzyko błędów.
