Wewnętrzna suchość to stan, w którym dach powinien być jak najczęściej. Mokry dach jest źródłem wielu problemów. Np. wilgotna wełna przestaje być dobrym izolatorem ciepła, a mokra drewniana konstrukcja dachu jest zaproszeniem dla grzybów i pleśni.
Mokra wełna to strata ciepła. Mokre drewno to strata zdrowia.
Co robić, żeby tych problemów uniknąć? Wentylacja dachu to słowo kluczowe. Jednym z najważniejszych jej elementów jest kontrłata.
Co to jest kontrłata?
To drewniana listwa montowana równolegle do krokwi na pokryciu wstępnym (membrana dachowa, papa itp). Kontrłata mocowana jest do krokwi.
Czy kontrłaty sa konieczne?
Wbrew pozorom i ostatniemu zdaniu we wstępie, wydaje się, że kontrłata nie jest konieczna w procesie schnięcia dachu. Dotyczy to dachów pokrytych dachówkami. Doświadczenia m. in. z Wysp Brytyjskich gdzie właściwie nie stosuje się kontrłat i z badań porównawczych dachów z i bez kontrłat, które wykazały brak istotnych różnic w zawilgoceniu łat pokazują, że powyższe pytanie jest zasadne.
Oczywiście wiele zależy od samej konstrukcji czy pokrycia zasadniczego dachu. Jednak w naszym regionie tradycja stosowania kontrłat uznawana jest za sprawdzoną, efektywną i posiadającą znacznie więcej plusów niż minusów. To sprawia, że kontrłata jest niezbędnym elementem dachu skośnego.
Dowiedz się o rodzajach pokryć dachowych oraz który wybrać.
Po co jest kontrłata?
Kontrłata jest dość młodym elementem konstrukcji dachu. Jeszcze nie tak dawno przestrzeń pod dachem była strychem/magazynem, o którego zamieszkaniu nikt nie myślał. Na krokwiach montowane były łaty, a na nich dachówka. Pokrycie to było na tyle nieszczelne, że strych był bardzo dobrze wentylowanym pomieszczeniem i nawet jeśli dochodziło do przecieków, to dach dzięki wentylacji szybko sobie z tym radził. Jednak przecieki wody opadowej czasami były na tyle uciążliwe, że wymyślono poszycie z desek, które uszczelnione papą było odporne na wodę. To jednak rodziło kolejne problemy, bo łaty leżące bezpośrednio na deskowaniu stawiały opór wodzie z przecieków, a zimą hamowały śnieg, który gromadził się w dużych ilościach pod dachówką.
Wymyślono więc kontrłatę, która unosiła łatę, umożliwiając swobodne spływanie wody i zsuwanie się śniegu, a przy tym umożliwiała wentylację pod dachówką. Dziś kontrłata jest przede wszystkim elementem, który tworzy przestrzeń wentylacyjną w dachu skośnym, która umożliwia ruch powietrza od okapu do kalenicy. Po wynalezieniu wysokoparoprzepuszczalnych membran dachowych, okazało się, że to jedyna wymagana przestrzeń wentylacyjna. Dzięki niej przechodząca przez wodoszczelną warstwę (membrana dachowa) para wodna zabierana jest na zewnątrz dachu.
- To jest właśnie główne zdanie kontrłaty – stworzenie dystansu między łatami a pokryciem wstępnym, który przy zapewnieniu wlotu powietrza w okapie, przelotu w połaci i wylotu w kalenicy, tworzy nam efektywną przestrzeń wentylacyjną.
- Drugą funkcją jest zdystansowanie łat od pokrycia wstępnego, dzięki czemu woda i śnieg dostający się pod pokrycie może spłynąć/zsunąć się do okapu.
- Trzecim zadaniem kontrłaty jest umożliwienie wyrównania płaszczyzny dachu, co widać zwłaszcza podczas remontów, kiedy to stara więźba nie ma już równej płaszczyzny pod pokrycie i kontrłata jest elementem umożliwiającym korektę.
Dowiedz się jak poprawnie wykonywać wentylacje dachu z pełnym deskowaniem.
Jakie są wymiary kontrłaty?
To bardzo ważne zagadnienie, ponieważ w Polsce zbyt często stosuje się kontrłaty zbyt niskie (np. 2,5×5 cm). Tego rodzaju listwa jest podatna na pęknięcia po przybiciu gwoździem co stawia pod znakiem zapytania trwałość i stabilność całego ołatowania.
Jednak największym problem przy niskiej kontrłacie jest ograniczenie lub brak wentylacji pokrycia dachowego. Jedną z przyczyn jest wybrzuszenie pokrycia wstępnego (np. wysokoparoprzepuszczalnej membrany dachowej). Wykonawcy montujący termoizolację np. w postaci wełny, wciskają ją zbyt często zbyt mocno, wypychając membranę. To wybrzuszenie wyraźnie zmniejsza wymiary przestrzeni wentylacyjnej. W przypadku termoizolacji piankowej – jest to sytuacja nagminna.
Trzeba też pamiętać o wlocie powietrza w okapie, który należy zasłonić. Osłona np. w postaci kratki okapowej zabiera około 50% powierzchni wlotu powietrza co przy kontrłacie o wysokości 2,5 cm daje nam około 1,25 cm efektywnej powierzchni wlotu co jest stanowczo za mało.
Zatem można uznać, że stosowanie popularnych wciąż kontrłat o wymiarach 2,5×5 cm jest błędem wykonawczym, który może skutkować trwałym zawilgoceniem dachu. Zastosowanie kontrłaty o wysokości 2,5 cm nie oznacza, że szczelina wentylacyjna osiągnie swoją minimalną wymaganą wysokość 2,4 cm.
Na szczęście coraz więcej dekarzy zaczyna stosować kontrłaty o takim samym wymiarze jak najpopularniejsza łata: 4×6 cm.
Największą zaletą takiego rozwiązania jest potencjał przestrzeni wentylacyjnej, bo kontrłata o wysokości 4 cm daje dachowi sporo miejsca na wentylację, a jednocześnie rekompensuje nam wybrzuszenia pokrycia wstępnego, odchyłki wymiarowe dachu czy osłonę wlotu powierza w okapie.
Trzeba też zaznaczyć, że kontrłata taka sama jak łata (4×6 cm) ułatwia pracę dekarzom, którzy łacąc dach, nie muszą stosować materiałów o dwóch, różnych wymiarach.
Jak montować kontrłaty?
Kontrłaty mocuje się do krokwi za pomocą gwoździ.
Pamiętać jednak trzeba, że kontrłatę traktujemy też jako podstawowy element mocujący membranę. To nie zszywki czy gwoździe-papiaki powinny grać główną rolę w instalowaniu membrany dachowej, ale właśnie dobrze dociśnięta kontrłata. Doświadczeni wykonawcy wiedzą, że zwykły gwóźdź nie daje gwarancji trwałego i mocnego dociśnięcia kontrłaty, zwłaszcza gdy jej styk z membraną jest dodatkowo uszczelniony specjalną taśmą uszczelniającą. W takiej sytuacji można rozważyć zastosowanie gwoździ skrętnych, pierścieniowych, a nawet wkrętów.
Dowiedz się jak poprawnie układać membranę dachową.
